Friese witjes

De Friese witjes en de eindeloze mogelijkheden

Het Friese witje is een echte klassieker onder de wandtegels en wordt al bijna 500 jaar gebruikt als tegel voor de keuken, badkamer en toilet. De witte wandtegels komen van oorsprong uit Friesland en worden daarom ook wel ‘Friese witjes’ genoemd.

Onze Friese witjes worden volgens oud receptuur geproduceerd en zijn verkrijgbaar in een ruime sortering van kleurtinten. Deze kleurtinten werden oorspronkelijk veroorzaakt door meerdere factoren zoals de moeilijkheid in consistentie van de klei en het bakken van dezelfde witte kleur tegeltjes. Daarom zijn oude witjes ook vaak behoorlijk verschillend van kleur.

Tegenwoordig is het productieproces van de Friese witjes flink verbeterd en is het mogelijk om telkens vrijwel dezelfde kleurtinten te produceren. Toch kan er altijd iets kleurverschil in verschillende partijen voorkomen en wordt veroorzaakt door onder andere de kwaliteit van de klei en de hoeveelheid tin glazuur dat op het witte tegeltje wordt aangebracht.

Vroeger werden de tegels gesneden uit verse natte klei met behulp van een mal. Zo’n mal is een plankje van circa 13 bij 13cm die op de plakken klei werd gelegd. Door de klei weg te snijden langs de mal, ontstonden plakken klei van diezelfde maatvoering die als basis voor het Friese witje dienden.

Omdat de houten mal door het vocht en de vettigheid van de natte klei niet goed op zijn plek bleef liggen tijdens het uitsnijden, werd in de hoeken van de mal een spijker geslagen die in de klei werd gedrukt. Op deze manier bleef de mal op zijn plaats en kon men gemakkelijk de klei uitsnijden. Dit zorgt er wel voor dat er twee gaatjes in de klei te zien zijn; de zogenaamde spijkergaatjes.

Tegenwoordig hebben de spijkergaatjes een minder prominente functie. De klei wordt tegenwoordig machinaal gesneden en worden de spijkergaatjes juist aangebracht om de Friese witjes hun authentieke karakter te geven.